Αποτελεί η παιδεία τον καθρέφτη της κοινωνίας μας;…του Γεωργίου Δούναβη

Ήταν Σεπτέμβριος του έτους 1988, όταν για πρώτη φορά έμπαινα στο κτήριο της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών στην Πανεπιστημιούπολη, στου Ζωγράφου.

Δεν θα ξεχάσω ποτέ το δέος που ένιωσα, ως πρωτοετής φοιτητής του Τμήματος Αγγλικής Γλώσσας και Φιλολογίας, μπαίνοντας μέσα σε ένα πραγματικά τεράστιο κτήριο, το οποίο ήδη λειτουργούσε από το προηγούμενο έτος και στέγαζε άλλα επτά πανεπιστημιακά τμήματα εκείνη την εποχή, με περισσότερους από 7.000 φοιτητές να περνούν καθημερινά από τα αμφιθέατρα και τις αίθουσες διδασκαλίας που ήταν διασκορπισμένες στους εννέα ορόφους του. Ένα καινούριο, πεντακάθαρο, μοντέρνο για την εποχή του κτήριο, στο οποίο χαιρόσουν να μπαίνεις, να συνυπάρχεις και να συναναστρέφεσαι με τόσους πολλούς φοιτητές καθημερινά.

Στα επόμενα 4 χρόνια της φοιτητικής μου ζωής, μέχρι και την αποφοίτησή μου, το έτος 1992, έζησα από κοντά την σταδιακή «μετατροπή» του κτηρίου από χώρο εκπαίδευσης σε χώρο βαθιά πολιτικοποιημένο και άναρχο, όπου έμπαινε καθημερινά οποιοσδήποτε, χωρίς κανέναν απολύτως έλεγχο, έχοντας τη δυνατότητα και την άνεση να εκφραστεί με όποιον τρόπο ήθελε, αδιαφορώντας για τους υπόλοιπους που βρίσκονταν τριγύρω του. Καταλήψεις, αποχές, φιλονικίες, επιθέσεις κ.λ.π, με αποτέλεσμα να χάνονται πολλά μαθήματα ή ακόμα και ολόκληρες εξεταστικές περίοδοι. Όμως, η εκπαίδευσή μας συνεχιζόταν, παρά τα διάφορα προβλήματα ή εμπόδια, και ευτυχώς ολοκληρώθηκε με επιτυχία.

Νομίζω ότι αξίζει να αναφέρω τα ανάμεικτα συναισθήματα που ένιωσα 15 χρόνια αργότερα όταν, το έτος 2007, ξαναβρέθηκα στους ίδιους χώρους, για μία έρευνα που πραγματοποιούσα εκείνη την εποχή, αλλά και για να ξαναδώ από κοντά τους καθηγητές μου. Αφενός κατακλύστηκα από νοσταλγία και συγκίνηση, αφετέρου ένιωσα αηδία και αποτροπιασμό από το θέαμα που αντίκρισα. Όλοι οι εσωτερικοί χώροι δύσοσμοι και βρώμικοι, οι τοίχοι γεμάτοι αφίσες και συνθήματα κάθε είδους, κυρίως πολιτικής και «αναρχικής» προέλευσης, με μουσικές μελωδίες και ηχηρά συνθήματα να δονούν την ατμόσφαιρα.

Αναρωτήθηκα… Αυτό είναι το πανεπιστήμιο που ήξερα; Αυτοί είναι οι χώροι που έζησα ως φοιτητής επί 4 χρόνια; Πώς είναι δυνατόν να πραγματοποιείται ομαλά η εκπαιδευτική διαδικασία μέσα σε τέτοιους χώρους και υπό τέτοιες συνθήκες; Βέβαια, ανάλογες συνθήκες επικρατούσαν εκείνη την εποχή και σε άλλες πανεπιστημιακές και τεχνολογικές σχολές. Όχι μόνο της Αθήνας, αλλά και της επαρχίας.

Σήμερα, εν έτει 2020, με μεγάλη λύπη διαπιστώνω ότι οι συνθήκες και οι καταστάσεις είναι δυστυχώς πολύ χειρότερες. Τις διαβάζουμε και τις βλέπουμε πολύ συχνά από τα ΜΜΕ, ενώ το διαδίκτυο έχει βοηθήσει πολύ στη ταχύτατη διάχυση κάθε πληροφορίας από το πλέον μακρινό μέρος, στα σπίτια μας και στις οθόνες των υπολογιστών μας. Αυτές οι συνθήκες, δε, επικρατούν τα τελευταία χρόνια και σε σχολικές μονάδες της δευτεροβάθμιας βαθμίδας εκπαίδευσης, σε γυμνάσια και λύκεια όλης της επικράτειας. Έχουν καταντήσει να αποτελούν ένα διαρκώς επαναλαμβανόμενο φαινόμενο, το οποίο είναι ταυτόχρονα θλιβερό και εξοργιστικό.

Μια ανάλογη κατάσταση βιώσαμε πριν από λίγες μέρες, μέσα από μία και μοναδική φωτογραφία που κυκλοφόρησε ευρέως σε όλα τα μέσα και η οποία αποτυπώνει την αποτρόπαιη και άνανδρη επίθεση κατά του πρύτανη της ΑΣΟΕΕ, κ. Δημήτρη Μπουραντώνη, αλλά και τον εξευτελισμό και τη διαπόμπευσή του, από μία ομάδα «αγνώστων» ατόμων που, για άλλη μια φορά, εισήλθε ανενόχλητη στους πανεπιστημιακούς χώρους και στη συνέχεια, αφού «επιτέλεσε το έργο της», αποχώρησε εξίσου ανενόχλητη.

Για άλλη μια φορά, επίσης, παραμένουμε όλοι θεατές του ίδιου έργου. Η κυβέρνηση, τα πολιτικά κόμματα και διάφοροι άλλοι φορείς καταδίκασαν την επίθεση, η εισαγγελία διέταξε τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης, απλοί πολίτες εξέφρασαν τον αποτροπιασμό τους μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, ενώ για πρώτη φορά επικηρύχθηκαν οι δράστες της επίθεσης με χρηματική αμοιβή 100.000 ευρώ, ζητώντας από οποιονδήποτε να παράσχει στοιχεία και πληροφορίες σε αρμόδια Αρχή, για κακουργήματα και πλημμελήματα που διαπράχθηκαν με τη συγκεκριμένη επίθεση κατά του πρύτανη της ΑΣΟΕΕ.

Και μόλις μία άλλη σημαντική ή σοβαρή είδηση έρθει στην επικαιρότητα, ή «προωθηθεί εντέχνως» ως πρώτη είδηση από συγκεκριμένα κέντρα, κι αυτή η αποτρόπαιη ενέργεια θα περάσει στην ιστορία και θα ξεχαστεί, όπως αμέτρητες άλλες στο παρελθόν. Και η ζωή συνεχίζεται και «έζησαν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα», όπως λένε τα παραμύθια και οι ιστορίες της παιδικής μας ηλικίας…

Ως εκπαιδευτικός επί 26 χρόνια, ντρέπομαι και θλίβομαι βαθύτατα για την απίστευτη κατάντια της παιδείας και της κοινωνίας μας, όπως και για την ανομία που εξακολουθεί να επικρατεί στους πανεπιστημιακούς – και όχι μόνο – χώρους. Πόσο πιο ξεκάθαρο μπορεί να είναι το γεγονός ότι τα «ημίμετρα» που κατά καιρούς θεσμοθετούν οι εκάστοτε κυβερνήσεις, αλλά και τα «χάδια» τους προς όλους εκείνους που εκφράζονται και συμπεριφέρονται με τέτοιο απαράδεκτο και χυδαίο τρόπο, όπως αυτοί που επιτέθηκαν στον πρύτανη της ΑΣΟΕΕ μέσα στο γραφείο του, όχι μόνο δεν φέρνουν κανένα αποτέλεσμα, αλλά οδηγούν και σε ακραίες εξάρσεις, οι οποίες συνεχώς επιδεινώνονται και ευτελίζουν την ίδια την κοινωνία μας.

Πραγματικά, έχουμε βαρεθεί όλοι να ακούμε και να διαβάζουμε για το πανεπιστημιακό άσυλο και την προστασία του, την ακαδημαϊκή ελευθερία στην έρευνα και τη διδασκαλία, την ελεύθερη έκφραση και διακίνηση των ιδεών μέσα στους πανεπιστημιακούς χώρους. Δυστυχώς, όμως, τα πανεπιστήμιά μας έχουν μετατραπεί εδώ και πολύ καιρό σε «άσυλα παρανομίας» και «κοιτίδες εκκόλαψης αναρχικών ιδεών», οι οποίες επιβάλλονται διά της βίας. Αλήθεια, ονομάζεται αυτό ελευθερία;

Δεν είναι τυχαία η έκφραση ότι «η παιδεία αποτελεί τον καθρέφτη της κοινωνίας μας». Αποτελεί τον καθρέφτη του πολιτικού μας συστήματος. Αποτελεί τον καθρέφτη του εκπαιδευτικού μας συστήματος που ακολουθείται εδώ και δεκαετίες και ουδείς έχει επιχειρήσει να το αλλάξει.

Γι’ αυτό βλέπουμε από την τηλεόραση και το διαδίκτυο τα πανεπιστήμια του εξωτερικού και νιώθουμε μέσα μας συναισθήματα θαυμασμού και ζήλειας ταυτόχρονα. Πανεπιστήμια που είναι φυλασσόμενα και, προκειμένου να εισέλθει κάποιος και να κυκλοφορήσει στους χώρους τους, απαιτείται έλεγχος και επίδειξη φοιτητικής ταυτότητας. Πανεπιστήμια, όπου υπάρχει σεβασμός προς τους καθηγητές και προς όλους τους χώρους που εκπαιδεύονται, φιλοξενούνται και ζουν καθημερινά οι φοιτητές τους. Υπάρχει σεβασμός που στην Ελλάδα θα έπρεπε να «διδάσκεται» από την παιδική ηλικία, αλλά δυστυχώς έχει χάσει την πραγματική του έννοια, γι’ αυτό τέτοια φαινόμενα, όπως αυτό που βίωσε ο πρύτανης της ΑΣΟΕΕ, πληθαίνουν ολοένα και περισσότερο στα σχολεία και τα πανεπιστήμιά μας.

Αναρωτιέμαι τι άλλο περιμένει τόσα χρόνια η Πολιτεία για να αντιδράσει δυναμικά και καίρια. Για πόσο καιρό ακόμα θα επιτρέπει να συμβαίνουν τέτοιες παράνομες ενέργειες στους χώρους εκπαίδευσης και δη στα πανεπιστήμια;

Η Πολιτεία πρέπει, επιτέλους, να πάρει άμεσες και ριζικές αποφάσεις και να νομοθετήσει ουσιαστικούς και αυστηρούς κανόνες λειτουργίας, φύλαξης και προστασίας των πάσης φύσεως και βαθμίδας εκπαιδευτικών χώρων. Πρέπει επιτέλους η Πολιτεία και όλα τα πολιτικά κόμματα να σταματήσουν να «χαϊδεύουν» και να «υποθάλπουν» όλους αυτούς που επιβουλεύονται την πρόοδό μας ως Χώρα και ως έθνος. Δεν είναι δυνατόν η Ελλάδα, που έδωσε τα φώτα και τον πολιτισμό της στο σύγχρονο κόσμο, μέσα από τους θεσμούς της δημοκρατίας και της παιδείας, να βρίσκεται σήμερα σε τόσο χαμηλό επίπεδο και να αποτελεί τον περίγελο των υπολοίπων κρατών με την κατάντια της.

Εάν και εφόσον η Πολιτεία αντιδράσει άμεσα και δυναμικά, τότε και μόνο τότε θα αρχίσουμε να έχουμε κάποια ελπίδα ότι θα έλθει η πρόοδος που όλοι μας επιζητούμε και ονειρευόμαστε.

Και τότε, όχι μόνο η παιδεία θα αποτελεί τον καθρέφτη της κοινωνίας μας, αλλά και η ίδια η κοινωνία θα αποτελεί τον καθρέφτη της παιδείας μας.

 Ο Γεώργιος Δούναβης είναι καθηγητής ειδικών μαθημάτων ειδικότητας αγγλικής γλώσσας και Αναπληρωτή Διευθυντή Σχολής Πλοιάρχων της Ακαδημίας Εμπορικού Ναυτικού Σύρου.