Υπερλιπιδαιμία στα παιδιά…(του Νικόλαου Σταμέλου)

Τι είναι η χοληστερόλη;

Η χοληστερόλη είναι μία λιπαρή ουσία η οποία κυκλοφορεί στο αίμα. Είναι απαραίτητη για τον οργανισμό, αφού χρησιμεύει για τη σύνθεση των κυτταρικών μεμβρανών, των ορμονών των επινεφριδίων και των γονάδων και αποτελεί συστατικό της χολής που εκκρίνει το ήπαρ. Τα τριγλυκερίδια χρησιμεύουν ως καύσιμη ύλη και ως αποθήκη ενέργειας.

Οι λιποπρωτεΐνες που μεταφέρουν τη χοληστερόλη στο αίμα διακρίνονται σε δύο κύριες κατηγορίες, την LDL και την HDL.

Η LDL («κακή») χοληστερόλη μπορεί να συσσωρευτεί στα τοιχώματα των αρτηριών και να αυξήσει μακροπρόθεσμα τον κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων.

Από την άλλη πλευρά, η HDL («καλή») χοληστερόλη συμβάλλει θετικά στην υγεία του καρδιαγγειακού συστήματος.

Πόσο συχνή είναι η υπερλιπιδαιμία στα παιδιά;

Τις τελευταίες δεκαετίες έχει παρατηρηθεί παγκοσμίως αύξηση στην διάγνωση της υπερλιπιδαιμίας στα παιδιά. Περιστατικά ανευρίσκονται σε ολοένα μεγαλύτερους αριθμούς και μικρότερες ηλικίες. και συνδυάζεται με την σταδιακή επιδημική αύξηση της παχυσαρκίας στους παιδικούς και εφηβικούς πληθυσμούς.

Η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρία εκτιμά ότι τα περιστατικά υψηλής χοληστερόλης αίματος που ανευρίσκονται στις οικογένειες θα επηρεάσει το μέλλον ενός απρόβλεπτα μεγάλου αριθμού παιδιών και εφήβων.

Ποιες είναι οι αιτίες της αυξημένης χοληστερόλης στα παιδιά;

Η ιατρική κοινότητα έχει αρχίσει να συνειδητοποιεί ότι υπάρχουν κατηγορίες παιδιών που βρίσκονται σε ιδιαίτερο κίνδυνο να εμφανίσουν υπερλιπιδαιμία. Αυτά είναι τα παιδιά που:

• Έχουν μια διατροφή γεμάτη με κορεσμένα λιπαρά, fast food και πολλές θερμίδες χωρίς θρεπτικά συστατικά.
• Εμφανίζουν παχυσαρκία.
• Πάσχουν από νοσήματα όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, ο υποθυρεοειδισμός, νοσήματα ήπατος και νεφρών.
• Έχουν καθιστικό τρόπο ζωής, περνώντας πολλές ώρες διαβάζοντας, βλέποντας τηλεόραση ή μπροστά σε κομπιούτερ και βίντεοπαιχνίδια.
• Έχουν οικογενειακό ιστορικό υπερλιπιδαιμίας.

 

Πότε πρέπει να εξετάζονται τα παιδιά για τα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα;

 

Σύμφωνα με τις νεότερες διεθνείς επιστημονικές οδηγίες, τα παιδιά πρέπει να κάνουν εξέταση αίματος για το προφίλ λιπιδίων από την ηλικία των 2 ετών, και σίγουρα μία μέτρηση μεταξύ 1-9 ετών εάν:

• Εμφανίζουν κάποιον από τους παραπάνω παράγοντες κινδύνου (όπως ο σακχαρώδης διαβήτης, ο υποθυρεοειδισμός, κλπ)
• Έχουν τουλάχιστον ένα γονιό με διαγνωσμένη υπερλιπιδαιμία.
• Έχουν στις οικογένειές τους ιστορικό πρώιμης καρδιοπάθειας (στεφανιαία νόσο με εκδήλωση πριν από την ηλικία των 55 ετών, σε κάποιον από τους γονείς ή παππούδες/ γιαγιάδες)

Ο έλεγχος αυτός θα πρέπει να επαναλαμβάνεται τακτικά, ανά περίπου 2 χρόνια ή όποτε κρίνει ο θεράπων γιατρός.

Μετά τα 10 έτη συστήνεται η πραγματοποίηση αιματολογικών εξετάσεων κάθε 1-2 χρόνια.

Πώς γίνεται ο έλεγχος του λιπιδαιμικού προφίλ στο παιδί;

 

Γίνεται πρωινή εξέταση αίματος με το παιδί νηστικό για 10 -12 ώρες (χωρίς λήψη πρωινού). Η εξέταση για να είναι πλήρης πρέπει να περιλαμβάνει την ολική χοληστερόλη αίματος, τα τριγλυκερίδια, την LDL και την HDL καθώς και άλλες παραμέτρους που θα κρίνει ο γιατρός ότι πρέπει να ελεγχθούν με βάση το ιστορικό (π.χ. Lp(a), apoA, apoB κλπ).

 

Ποιες τιμές μας ανησυχούν;

 

Η ολική χοληστερόλη αίματος είναι φυσιολογική στα παιδιά όταν είναι κάτω από 170mg/dl, θεωρείται οριακά υψηλή όταν είναι μεγαλύτερη από 170mg/dl και υψηλή όταν υπερβαίνει τα 200 mg/dl.

Τα τριγλυκερίδια στα παιδιά είναι φυσιολογικά όταν είναι κάτω από 150mg/dl

Η HDL χοληστερόλη θα πρέπει να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα και σίγουρα πάνω από 45 mg/dl.

Η LDL χοληστερόλη («κακή») όταν είναι άνω των 100 mg/dl είναι οριακά υψηλή ενώ αν υπερβεί τα 130 mg/dl είναι υψηλή.

 

Πως αντιμετωπίζεται ένα παιδί με υπερλιπιδαιμία;

Διορθωτικές κινήσεις στη διατροφή του παιδιού έχουν μεγάλη σημασία. Είναι σημαντικό να αποφεύγεται η συχνή κατανάλωση τροφών με κορεσμένα λιπαρά (τηγανητά, κόκκινο κρέας, κλπ), τροφών με υπερβολικά πολλές θερμίδες και απλά σάκχαρα και να προτιμώνται τροφές με πολλά ωφέλιμα λιπαρά (πχ ψάρι, ελαιόλαδο) και η μεσογειακή διατροφή.

Συστήνεται η κατανάλωση σνακ φτιαγμένων από το σπίτι (τοστ, σάντουιτς κλπ).

Συστήνεται η εκπαίδευση του παιδιού ώστε να επιλέγει υγιεινά γεύματα ακόμη και απ ’έξω όπως πχ κάποιο τοστ με τυρί και γαλοπούλα, κουλούρι σουσαμένιο, φρούτα & γιαούρτια (τα οποία οφείλουν να προμηθεύουν στα παιδιά και τα σχολικά κυλικεία) κλπ.

Σε γενικές γραμμές και για το παιδί ισχύουν όλοι οι περιορισμοί που ισχύουν και για τους ενήλικες. Βέβαια, επειδή τα παιδιά είναι λιγότερο συνεργάσιμα, μπορούμε να είμαστε ελαστικοί όσον αφορά την ταχύτητα αλλαγής των συνηθειών.

Η φυσική δραστηριότητα ενθαρρύνεται σε κάθε περίπτωση είτε ένα παιδί έχει υψηλά επίπεδα χοληστερόλης είτε όχι.

Σε μερικές μόνο περιπτώσεις μεγαλύτερων παιδιών με έντονη διαταραχή υπερλιπιδαιμίας που δεν ανταποκρίνεται στις αλλαγές στη διατροφή και στον τρόπο ζωής, μπορεί να χρειαστεί να γίνει λήψη φαρμάκου για τον έλεγχο των επιπέδων χοληστερόλης και τριγλυκεριδίων, πάντα κατόπιν οδηγιών του ειδικού γιατρού.