Skip to content

Αποκάλυψη τώρα για τον άγνωστο Παρθένη

Στέκει σε ύψος 23 μέτρων, στο ψηλότερο σημείο της Ροτόντας της Ανατολής, ενός μνημείου η ιστορία του οποίου ξεκινά την εποχή κατά την οποία οι βαβυλώνιοι αιχμάλωτοι του φαραώ Ραμσή Α’ (περί το 1390 π.Χ.) το έχτισαν ως φρούριο, περνώντας κατόπιν από ρωμαϊκά και βυζαντινά χέρια. Εκτοτε λειτούργησε ως γυναικείο μοναστήρι, νοσοκομείο, πτωχοκομείο, γηροκομείο και σχολείο, ενώ ύστερα από μια μεγάλη πυρκαγιά το 1909 «αναστήθηκε» ως ένας εντυπωσιακός ναός του Αγίου Γεωργίου, που αντέγραφε το βυζαντινό κυκλικό κτίσμα του Αγίου Βιταλίου στη Ραβέννα. Από τον τρούλο κοιτάζει εδώ και 106 χρόνια τους πιστούς με τα ήρεμα μάτια του να δεσπόζουν στο στιβαρό πρόσωπό του.

Αυτός ο Παντοκράτορας μαζί με τους 14 προφήτες και τα οκτώ μετάλλια, αν και φέρουν την υπογραφή του Κωνσταντίνου Παρθένη, του έλληνα ζωγράφου που έδωσε τον τόνο και καθόρισε με τη δουλειά του την εξέλιξη της τέχνης στον 20ό αιώνα, βρίσκονταν βυθισμένα στη λήθη, γνωστά μονάχα στους ειδικούς κι άγνωστα ακόμη και στην ελληνική κοινότητα του Καΐρου, παρά το γεγονός ότι εκεί βρίσκεται και το κοιμητήριο της κοινότητας. Και τώρα ετοιμάζονται να ζήσουν ξανά ημέρες δόξας, ύστερα από τέσσερα χρόνια εντατικών αναστηλωτικών εργασιών αιγύπτιων και ελλήνων συντηρητών με πρωτοβουλία του Πατριάρχη Αλεξανδρείας Θεόδωρου, υπό τη διεύθυνση του έμπειρου συντηρητή Νίκου Μίνου και χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία του επιχειρηματία Αθανάσιου Μαρτίνου.
«Δουλεύω σε ύψος 23 μ., ακριβώς στο πιο ψηλό σημείο» γράφει σε επιστολή του ο Κωνσταντίνος Παρθένης το 1908 στην τότε μνηστή του και μετέπειτα σύζυγό του Ιουλία, στην οποία επισυνάπτει και φωτογραφία του πάνω στη σκαλωσιά εν ώρα εργασίας. «Ο Παντοκράτορας έχει διάμετρο 5 μ. Σκέψου πόσο πολύ κουράζομαι» περιέγραφε τις συνθήκες εργασίας του ο ζωγράφος, που ουσιαστικά στην εκκλησία του Καΐρου μετέφερε σε μεγαλύτερη κλίμακα την αγιογράφηση του Αγίου Γεωργίου που είχε δημιουργήσει την προηγούμενη χρονιά στον Πόρο, βασισμένος στο εικονογραφικό πρόγραμμα του βαυαρού Λουδοβίκου Θείρσιου από τη Σώτειρα Λυκοδήμου (Ρωσική Εκκλησία).
Η ΑΝΑΘΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ. Πώς βρέθηκε όμως από τον Πόρο στο Κάιρο ο καλλιτέχνης που έμεινε στην ιστορία της τέχνης ως εκείνος που προκάλεσε τη ρήξη με το κατεστημένο της Σχολής του Μονάχου; «Είναι λίγο περίεργη αυτή η ιστορία» μας λέει ο ιστορικός τέχνης Γιώργος Μυλωνάς. Υστερα από πέντε χρόνια εργασίας στη Μονή Αγίου Γεωργίου κι επτά ταξίδια στη γενέτειρα του ζωγράφου Αλεξάνδρεια, αλλά και στο Κάιρο – μεσούσης της Αραβικής Ανοιξης -, μελέτησε το έργο του Παρθένη στον Αγιο Γεώργιο και θα παρουσιάσει τα αποτελέσματα της έρευνάς του σε ειδικό τόμο με αδημοσίευτες φωτογραφίες από τους προφήτες, τους ευαγγελιστές και τους πατριάρχες, τους οποίους ο Παρθένης είχε αποτυπώσει στα ψηλότερα μέρη του ναού. «Χορηγός για το έργο στον Πόρο ήταν ο εμποροπλοίαρχος Γεώργιος Μιχαήλ, με έντονη δραστηριότητα στην Αίγυπτο. Παρόλο που ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Φώτιος είχε αναθέσει την αγιογράφηση του ναού στο Κάιρο στον Μανώλη Λαμπάκη, φαίνεται πως ο Μιχαήλ παρενέβη και πήρε τη δουλειά ο 30χρονος τότε Παρθένης, ο οποίος ωστόσο αποπέμφθηκε έχοντας ολοκληρώσει μόνο τον τρούλο και τα γύρω τόξα, ύστερα από παρέμβαση του Πατριάρχη».
Για ποιον λόγο όμως αυτό το τεράστιο ζωγραφικό σύνολο, που κουβαλά μια μυθιστορηματικού τύπου ιστορία, έμεινε στην αφάνεια; «Υπάρχει το εξής παράδοξο: αν και το έργο του Παρθένη παραμένει στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος των μεγάλων μουσείων και των συλλεκτών, το μνημειακό του έργο στους ναούς αποσιωπάται ή αντιμετωπίζεται εντελώς περιθωριακά, σαν να ήταν υποτιμητικό για τον καλλιτέχνη – λες και το έκανε αποκλειστικά για βιοποριστικούς λόγους» εξηγεί ο κ. Μυλωνάς.
ΣΤΟ ΣΚΟΤΑΔΙ. «Από αυτό το οξύμωρο δεν ξέφυγε ούτε η ζωγραφική του στο καθολικό της Μονής του Αγίου Γεωργίου, προσκύνημα σπουδαίο όχι μόνο για τους ορθοδόξους και τους Κόπτες, αλλά και για τους μουσουλμάνους που θεωρούν τη βυζαντινή εικόνα του Αγίου Γεωργίου θαυματουργή. Αν και πρόκειται για την πιο σημαντική σε έκταση και διάσταση ζωγραφική σύνθεση που άφησε ο Παρθένης, η κληρονομιά αυτή παρέμεινε για πάνω από έναν αιώνα στο σκοτάδι κι εξακολουθούσε να είναι αδημοσίευτη και απροσπέλαστη στο ευρύ κοινό. Η συντήρηση και η επιστημονική μελέτη του συγκεκριμένου έργου είναι μιας μορφής δικαίωση για τον Παρθένη» καταλήγει ο ερευνητής που ανάμεσα σε άλλα εκτιμά ότι έχει εντοπίσει και το οικογενειακό σπίτι του ζωγράφου στην Αλεξάνδρεια, λίγα μέτρα μακριά από εκείνο του Κ.Π. Καβάφη.INFO
Η επίσημη τελετή παρουσίασης της αναστηλωμένης και συντηρημένης Μονής του Αγίου Γεωργίου στο Κάιρο παρουσία, μεταξύ των άλλων, του Προέδρου της Δημοκρατίας Προκόπη Παυλόπουλου, της ελληνικής και αιγυπτιακής πολιτικής ηγεσίας και των Αρχιεπισκόπων Αθηνών και Κύπρου στις 23 και 24 Απριλίου.

This Post Has 0 Comments

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.

Back To Top